TRİGER KAYIŞI VE ZİNCİRİ DEĞİŞİMİ
Triger sisteminin üç ana parçasından biri kauçuk malzemeden üretilen kayıştır. Kayış, devirdaim pompası ve gergi bilyesi üçlüsü bir bütün olarak birlikte çalıştığında triger kayışı işlevini doğru şekilde tamamlayabilir. İçten yanmalı motorlarda en önemli parçalardan biri olan triger kayışı, bir zamanlama aracı olarak da görülebilir. Egzantrik mille krank mili arasında çalışır ve motor subaplarının belirli zamanlarda açılıp kapanmasına yardımcı olur. Ayrıca egzantrik mili ve devirdaim pompasının ihtiyacını olan devinimi de almasını sağlar. Triger kayışı aşınması ya da kopması durumunda motorda oldukça büyük bir hasara neden olacak sorunlar başlar. Hemen çözüm üretilmezse yani triger kayışı değişimi yapılmazsa motor arızası masrafı çok yüksek olabilir.
Yeni Triger Kayışı Nasıl Takılır?
Yeni kayış takılırken aşırı derecede dikkatli olmak gerekir. Egzantrik mil ve krank mili arasındaki dişlilere düzgünce yerleşmesi sağlanmalıdır. Burada üretici firma tarafından belirtilen bir hiza söz konusudur. Bahsedilen hizalama, subapların zamanlamasına yardımcı olur. Triger kayışı yanlış monte edilirse subapların zamanlaması bozulur ve motor ağır hasar alır.
Triger Kayışı Değişim Zamanı
Bu kayış aşındığında ya da koptuğunda sizi uyaran bir işaret belirmez. Araç motoru direkt arıza verir. Ancak bu durumu önlemek üzere aracı bakıma götürmek, periyodik bakım sürelerini dikkate alıp aksatmamak gerekir.
Zamanlama Zinciri Nedir?
Zamanlama zinciri veya diğer adıyla eksantrik zinciri / triger zinciri, eksantrik mil(ler)i ile krank milini senkronize halde tutar. Aracınızın motorunun düzgün çalışması için eksantrik mili tarafından hareket ettirilen valflerin, krank mili tarafından hareket ettirilen pistonlarla doğru zamanlanması gerekir. Zamanlama zinciri, bu senkronizasyonu sağlar. Ayrıca aracın motor özelliklerine göre, su pompası ve denge mili gibi diğer bileşenleri de çalıştırır. Bazı araçlarda zincir yerine triger kayışı vardır.
Zamanlama Zinciri Ne Zaman Değiştirilir?
Hepimiz, triger kayışının önerilen servis aralıklarında değiştirilmesi gerektiğini biliyoruz. Triger kayışı, yüksek kaliteli kauçuktan yapılmış, dişli bir kayıştır. Koruyucu bir kapakla kaplıdır ve motorun dışında çalışır. Araca bağlı olarak 60.000 ila 120.000 km. arasında veya 4-5 yılda bir değiştirilir. Zincire nispeten daha ucuz parça ve işçilik gideri vardır.
Peki ya zamanlama zinciri?
Zamanlama zinciri çelikten yapılmıştır ve bisiklet zincirine benzer. Motor yağı ile birlikte yağlanması gerektiğinden motorun içinde çalışır. Zamanlama zincirinde bir sorun olmadığı sürece değiştirilmesi gerekmez. Aracın ömrü boyunca dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Fakat, bu senaryo her zaman böyle gerçekleşmez. En doğrusu üretici firmanın servis kitapçığında yazar ve tavsiye ettiği sürede değiştirilmelidir.
Zamanlama zincirinin ömrü sonsuz değildir. Her mekanik parça gibi zamanla aşınır, uzar ve değiştirilmezse koparak motora onarılması güç masraflar açar. Yağ değişimlerinin düzenli yapılmaması, yanlış viskozite yağ kullanılması, düşük yağ seviyesi, kalitesiz yağ gibi faktörler zamanlama zincirinin hızlı aşınmasına ve uzamasına sebep olur. Bu nedenle, işi garantiye almak için genellikle 120.000 ila 150.000 km. arasında değiştirilmesi önerilir.
Özellikle yüksek kilometreli araçlarda, zincirle ilgili sorunlar yaygındır. Biraz motor bilginiz varsa zincirin değiştirme zamanının gelip/gelmediğini kendiniz anlayabilirsiniz. Veya bu konuda tamircinize danışabilirsiniz.
Zamanlama Zincirinin Değişim Zamanı Nasıl Anlaşılır?
Zamanlama zinciri aşınmışsa motorun gücü azalır, yakıt tüketimi artar, motor tekler, aracı çalıştırmada sorunlar yaşanır. Rölantideyken motor titreşimleri artar. Zincir uzamasına bağlı olarak motor hiç çalışmayabilir. Tüm bunlarla birlikte motor arıza lambası yanar. Zincir aşındıkça ve yıprandıkça uzar ve ateşleme zamanlamasında aksaklıklar oluşur. Aşınmış ve uzamış zincir şakırtılara, uğultulara ve çeşitli seslere neden olur. Erken uyarıları görmezden gelirseniz çok ciddi sorunlar ortaya çıkmaya başlayacaktır. Bu uyarılardan birini aldığınız zaman zincir mutlaka değiştirilmelidir.
Zamanlama zinciri aşınmışsa, gergi, kılavuzlar ve zincir tahrik mekanizmasının diğer parçalarıyla birlikte set olarak değiştirilir. Pek çok arabanın motorunda iki hatta üç zincir bulunur ve genellikle tüm zincirler aynı anda değiştirilir.
Zincirin gürültüsü, genellikle aracın soğukken ilk çalıştırılması sırasında fark edilir. Çünkü yağ basıncı ve yağ akışı en düşük seviyededir. Zincir, kapağa temas edecek kadar uzamış ve gevşemişse, bir tıkırtı sesine veya bir çınlama sesine neden olacaktır. Motorda bir hidrolik zamanlama zinciri gergisi varsa, motor yağı ısındıkça ve gergi boşluğun bir kısmını giderdikçe ses kaybolacak veya azalacaktır. Zincirdeki aşınma ve uzama aşırıysa, gergi bu hatayı telafi edemeyecek ve motor ısınsa dahi ses yapmaya devam edecektir.
Zamanlama zinciri sorunlarından kaçınmak için motorunuzun bakımlarını düzgün yaptırmalı ve motor yağını önerilen aralıklarda değiştirmelisiniz. Üstün kaliteli motor yağları ve orijinal yağ filtreleri kullanmak da yardımcı olacaktır. Uygun yağ seviyesinin korunması, zamanlama zincirinin her zaman yağlanmasını sağlayacaktır. Birçok modern aracın yağ eksilttiğini düşünürsek bu oldukça önemli bir konudur. Bakımlı bir motorda zamanlama zinciri 500.000 km. veya daha uzun süre dayanabilir.
Zamanlama Zinciri Koparsa Ne Olur?
Zincir koparsa motorun çalışması durur. Aracı sürüyorsanız, motor herhangi bir uyarı vermeden kapanır. Böyle birşey başınıza gelirse, aracı derhal ve dikkatlice yolun kenarına çekin. Tüm içten yanmalı motorlarda bu durum oluşur.
Ortaya çıkan hasar motor tipine göre değişir. Non-interference motorlarda, pistonların hareket mesafesi valfin en alt noktasına ulaşmaz. Böyle bir motora sahipseniz endişe etmenize gerek yoktur. Zincir kopunca sadece durmanız yeterlidir.
Ancak aracınız bir interference motor kullanıyorsa durum farklıdır. Bu tip motorlarda, valfin en alt noktasına kadar ulaşabilen pistonlar bulunur. Özetle kırılan bir zincir, piston kafaları ile valfler arasında bir çarpışmaya sebep olacaktır. Zincir kopması araç rölantide iken gerçekleşirse durumu çok az bir masrafla, hatta sadece zincir setini değiştirmekle kurtarabilirsiniz. Fakat araç hareket halinde iken meydana gelirse motoru komple revize etmeniz hatta değiştirmeniz gerekebilir.